Hak odaklı habercilik nedir, ne yapar?

Atölye BİA’nın 2021 Güz Dönemi Programı’nın ikinci Temel Gazetecilik Atölyesi 13 kişinin katılımıyla bugün başladı. Atölye 15-26 Kasım tarihleri arasında gerçekleşecek.

Güz Dönemi Programı Aralık ayında da düzenlenecek.

TIKLAYIN – Atölye BİA’nın Güz Dönemi Programı’na başvurular devam ediyor

Temel Gazetecilik Atölyesi’nde bugün gazeteci Ahmet Tulgar, Esra Açıkgöz, Bahadır Özgür ve Prof. Dr. Emel Baştürk bizlerleydi.

*Tanışma oturumu

Farklı şehir, üniversite ve mesleklerden 13 kişinin katıldığı atölye 26 Kasım’a kadar sürecek.

Tulgar, Açıkgöz ve Özgür’le başlayan tanışma oturumunun ardından, Prof. Dr. Emel Baştürk, “Hak odaklı habercilik” anlattı.

“İyi” gazetecilik

“Neden hak haberciliği?” konusunda Baştürk şunları söyledi:

Hak haberciliği ya da yeni bir habercilik kavramı arayışı başladığında bu kavram arayışı yerine ‘iyi gazetecilik’ yapıldığında bir alternatif aramaya gerek olmayacağı ileri sürülmüştü. Bunun yanı sıra iyi gazeteciliğin altın çağı varsayımı söz konusu.

Baştürk, 18. yüzyıl basın ortamından, eleştirel-liberal haber yaklaşımlarından ve bu yaklaşımların söylemlerinden bahsetti. Baştürk, katılımcılarla başka bir haberciliğin mümkün olup olmadığı üzerine konuştu.

Hak odaklı haberciliği Baştürk şöyle açıkladı:

“Haber üretim sürecinin kendisi bir yanlılık doğuruyorsa, geleneksel haber bizzat hak ihlali yapan bir anlatı ise haber değeri kriterlerinden haber dil/söylemine kadar farklı bir habercilik kurmalıyız.”

Tarafsızlık misyonu

Daha sonra tarafsızlık meselesine değinen Baştürk, gazetecinin tarafsız olmadığını ve aslında bir taraf tutması gerektiğinin altını çizerek şöyle devam etti:

“Gazetecinin tarafsız olmak gibi bir misyonu da yok. Gazeteci mağdur olandan yana taraf olmak zorundadır. Bir yerde savaş varsa, barıştan yana olmak zorundadır. Medyada sözü yer almayanın sözünü aktaran olmalıdır, mikrofon uzatmalıdır. Bir sorun varsa çözümden yana yer almalıdır.”

Baştürk, hak haberciliğinin üç boyutu olduğunu vurgulayarak, onları şöyle sıraladı:

• Hak ihlallerini görmezden gelmeyen
• Ötekileri haber yapmak için mutlaka bir hak ihlalinin konusu/failleri olmalarını beklemeyen
• Herhangi bir haberi yaparken hak ihlaline yol açmayan haberciliktir.

Baştürk, Türkiye Gazetecileri Hak ve Sorumluluklar Bildirgesi’nden bahsederek, bildirgedeki maddeleri şöyle sıraladı:

• Gazeteci başta demokrasi, barış, hukukun üstünlüğü, laiklik ve insan hakları olmak üzere; insanlığın evrensel değerlerini, çok sesliliği ve farklılıklara saygıyı savunur.
• Gazeteci milliyet, ırk, etnisite, cinsiyet, cinsel kimlik, cinsel yönelim, dil, din, mezhep, inanç, inançsızlık, sınıf, dünya görüşü ayrımcılığı yapmadan, tüm uluslar, halklar ve bireylerin haklarını tanır, saygı gösterir.
• Gazeteci, insanlar, uluslar ve topluluklar arasında nefreti, düşmanlığı körükleyici yayından kaçınır.

Hak haberciliği ne yapıyor?

Baştürk, “Hak ihlallerini haber yapıp takip etmek, bütün haberleri ötekiler lehine odaklı kılmayı, haber yaparken hak ihlali yapmamayı, haklar konusunda bilgilendirici, hakların kullanımı açısından cesaretlendirici olmayı hedefleyen haberler yapmalıyız” diyerek hak haberciliğinin ne yaptığını ise şöyle aktardı:

* “Biz” ve “onlar” gibi karşıtlıklar kurmak yerine “ötekilerle” empati kurar.

* Yaygın medyanın görmediğini ve duyarsız kaldığını haber yapar.

* Hak ihlallerini politik bağlamda ilişkilendirerek haberleştirir.

* Çözüm odaklı ve eleştireldir. Çatışmacı bir dil kullanmaz.

* Haber kaynaklarının seçiminde dengelilik ve mesafe gözetir. Haber kaynağı olarak sadece resmi otorite ve kuruluşlara bağlı değildir. Hak kuruluşlarına başvurur.

Atölye soru-cevapların ardından sona erdi.

*Emel Baştürk hakkında

Prof. Dr. Emel Baştürk, Kocaeli Üniversitesi İletişim Fakültesi Gazetecilik Bölümü öğretim üyesidir.