“Meta algoritması eril bir bakışla sermaye sınıfını destekliyor”

Instagram’ın siyasi içeriklere getirdiği kısıtlama kararı, teknoloji şirketlerinin aktivizmin dijital ortamlara taşınmasındaki rolünü tekrar tartışmaya açtı.

Mor Dayanışma Sosyal Medya Komisyonu’ndan Aslı Elibol ve İlknur Kazan, bir ay önce Instagram hesaplarının kapatılması sürecini ve Instagram’ın bağlı olduğu Meta şirketinin kadın mücadelesinin önüne koyduğu engelleri Samandağ’dan bianet’e anlattı.

İkiliye göre Meta, tam olarak karşılarında durdukları düzenin bir yansıması. Dinliyoruz:

“Adaleti sosyal medyadan sağlar olduk”

Instagram ve diğer sosyal medya mecralarında yürütülen çalışmalar ile dijital aktivizm kadın mücadelesine nasıl katkı sağlıyor? Sosyal medya kadın hareketi için neden önemli?

Aslı Elibol: Instagram hepimiz için önemli bir yere sahip. Daha geniş kitlelere ulaşmamızı sağlıyor. Mesela çağrılarımızı daha görünür kılıyor.

8 Mart’ta burada, Samandağ’da, sesimizi çıkarttığımız, kendi sözümüzü söylediğimiz çok güzel bir yürüyüşü oldu. Bu sözümüzü Instagram’da paylaşarak Samandağ’ın dışına çıkarmış olduk, bizi takip etmeyen farklı çevrelere de ulaştırmış olduk.

İlknur Kazan: Ana akım medyadaki düşmanlığın karşısında biz tam olarak kendi toplumsal cinsiyet odaklı medyamızı ve haber anlayışımızı oluşturuyoruz. Mesela bir trafik kazasında şoförün erkek olmasına niteleme yapılmazken, sürücü kadınsa mutlaka belirtiliyor.

Medyanın her zamankinden çok daha önemli bir güç olduğunun farkındayız. Ana akım medya her gün eril ve yandaş diliyle yayın yapıyor. Biz kadınlar adalet ve özgürlük mücadelesi yürütüyoruz. Bugün geldiğimiz noktada adaleti sosyal medyadan sağlar olduk.

Bize onlarca kadın gerek davası için, gerek örgütlenmek için sosyal medyadan ulaşıyor. Dolayısıyla medya ve teknoloji çağında dijital mecraların bu yüzden çok önemli yeri var.

“Geniş kitlelere ulaşmamızı sağlıyordu”

Instagram hesabınızın kapatılmasına giden süreci anlatabilir misiniz? 

AE: 8 Şubat 2024 gecesi bütün Sosyal Medya Komisyonunda olan ve hesaba erişimi olan herkes Instagram hesabından atıldı, hesap bir alanda askıya alındı. Hesabımızın dolandırıcılık şüphesiyle dondurulduğuna dair bir bildirim aldık. İtiraz için belli bir süre tanındı. İtiraz ettik fakat bu sefer 9 Şubat’ta 35-40 bin takipçili “mor_dayanisma” Instagram hesabımızın kapatıldığına dair bir bildirim aldık.

Neredeyse 10 yıla yakın zamandır kullandığımız bir hesaptı, arşivimiz vardı ve çok aktif kullandığımız bir süreçteydik. Sosyal Medya Komisyonu kampanyalar yürütülüyordu ve geniş bir kitleye de ulaşıyorduk.

“Yapay zeka ve algoritmalar eril tahakküm uyguluyor”

Hesabınızın kapatılmasında ya da içeriklerin sosyal medyada yaygınlaşmasının zorlanmasında platformların da payı var mı, mesela Instagram algoritmasının işinizi zorlaştırdığını düşünüyor musunuz? Sizce algoritmada eril bir önyargı var mı?

AE: Hesabımızda hiçbir şekilde dolandırıcılık şüphesi olabilecek bir paylaşım ya da aktivite yoktu. Hesap Sosyal Medya Komisyonu üyelerince kullanıyordu ve kimsenin buna yönelik şüphe oluşturabilecek bir davranışı olmadı.

İK: Yaşadığımız olay aslında Meta’nın haksız bir şekilde hesabımızı kapattığını gösteriyor. Eril bir bakışa ek olarak algoritmanın sermaye sınıfını desteklediğini de söyleyebiliriz.

Bunu, resmi Instagram hesabımızın kapatılmasından günler sonra işçi emekçi sınıfın sözünü taleplerini söyleyen Umut-Sen’in Instagram hesabının da kapatılmasıyla görmüş olduk. Meta, tam olarak karşısında olduğumuz düzenin bir yansıması olup; patriyarkal kapitalist bir yerden saldırısını gerçekleştirmiş bulunuyor.

AE: Meta’nın zaten Türkiye’deki kadın hareketini sansürlediğini biliyorduk. Bize itiraz hakkı verilmemesi de bu şüpheyi besledi. Normalde itiraz için 180 gün süre veriliyor ama ne zaman itiraz talebinde bulunduysak ya bu sürenin aşıldığı ya da bu itiraz hakkına sahip olmadığımıza dair bir dönüş geldi.

Yeni hesabımızı açtığımızda bot hesaplar birden bizi seri bir şekilde takip etmeye başladı. Yeni hesabın saldırı altında olduğunu düşündük ve hesabımızı gizlemek zorunda kaldık.

Her şeye rağmen fikrimizi ve sözümüzü söylemekten geri durmayacağız. Yıllardır kullandığımız bu hesapta bir itiraz hakkımız olmalıydı, burada eril tahakküm var.

“Bizim sansürlenmemiz hayatımızın sansürlenmesi demek”

Meta’nın siyasi içerikleri sınırlama kararı sizin için ne demek oluyor? Şirketin sansür politikaları feminist hareketin dijital ortama taşınmasında nasıl bir engel oluşturuyor?

AE: Mesela feminist hareketteki herhangi bir örgüt herhangi bir reklam verse, akım videosu yapsa dahi akışa düşmekte zorlanıyor. Bunun şirketin sansür politikalarıyla alakalı olduğunu düşünüyoruz.

Mesela kendimizden örnek verelim. Birçok feminist örgütü takip etmemize ve algoritmanın çok yüksek ihtimalle sosyalist feminist olduğumuzu bilmesine rağmen akışta biz böyle içerikler göremiyorsak hareket dışından biri nasıl görebilir? Bunu en iyi kendimizden biliyoruz.

Siyasi içeriklerin sansürlenmesi ise aslında hepimizin sansürlenmesi demek. Biz ‘Hayatlarımız politiktir, kadın cinayetleri politiktir’ demeye devam ediyoruz. Bizim sansürlenmemiz hayatımızın sansürlenmesi demek oluyor.

Gönderilerimiz zaten ana akım medyanın karşısında duran bir yerdeydi, gündeme dair refleks olarak söz ürettiğimiz bir yerdi. Türkiye’de gündem de daima siyasi ve siyasi sınırlamalar her mecrada maalesef ki karşımıza çıkıyor. Bu durum da bunun örneklerinden biri.

“Sokaktaki mücadeleyi görünür kılıp yaygınlaştırmak çok önemli”

Sizce mücadeleyi sosyal medyada sürdürmek için atılması gereken adımlar neler, Mor Dayanışma olarak sonraki adımınız ne olacak?

AE: Öncelikle eski kitlemize ulaşabilmek için tekrar yeni hesabımızı büyütmeye çalışıyoruz. Şu an bine yakın takipçimiz var ama algoritmanın bizi engellemesi takipçi sayımızın artmasının önünde engel oluşturuyor. Kendi içimizde örgütlü daha fazla kişi varken algoritmaların görünürlüğümüzü kısıtladığını gösteriyor.

Biz ne yapıyorsak onu yapmaya, yaptıklarımızı sosyal medyadan duyurmaya devam edeceğiz. Sosyal medya bizim için aynı zamanda bir örgütlenme aracı. Pratiğimizde sokak ayağını görünür kılan bir araç, sokaktaki mücadelemizi görünür kılıp yaygınlaştırması çok önemli.

İK: Mesela burada, deprem bölgesinde pek çok sorun var. Kadınlar kendi yaşamları dışındaki şeyleri görüyor. Örgütlü olmayan kadınların da sokakta kadınların var olduğunu görmesi onları güçlü hissettiriyor. Biz mücadelemize, kadınları güçlü hissettirmeye devam edeceğiz.

Mor Dayanışma’yı yeni adresi “mor.dayanisma” üzerinden takip edebilirsiniz.