Atölye BİA’nın Toplumsal Cinsiyet Odaklı Habercilik Atölyesi sona erdi

Atölye BİA, 26 Haziran 2025 Perşembe günü toplumsal cinsiyet odaklı habercilik konusunda bir günlük kapsamlı bir atölye düzenledi.

Kadınlara ve çocuklara yönelik şiddet davalarının izlenmesi, bu tür vakaların haberleştirilmesinde dikkat edilmesi gereken etik ilkelerin ele alınması amacıyla düzenlenen atölye, hem teorik bilgilerin hem de gazetecilik pratiklerinin harmanlandığı yoğun bir içeriğe sahipti.

Toplumsal cinsiyet odaklı haberciliğin temelini oluşturan kavramlar üzerinden ilerleyen atölyede şu sorular etrafında tartışmalar yürütüldü:

• Toplumsal cinsiyet nedir?
• Toplumsal cinsiyet odaklı habercilik ne anlama gelir?
• bianet, bu habercilik anlayışını nasıl pratiğe döküyor?
• Çocuk istismarı haberleri nasıl yazılır? Basın en çok hangi hataları yapıyor?

Atölye BİA’nın düzenlediği çalışmanın yürütücülüğünü, bianet Kadın Haberleri Editörü Evrim Kepenek, gazeteci Banu Güven ve Mor Çatı Kadın Sığınağı Vakfı’ndan Dr. Öğr. Üyesi Selime Büyükgöze üstlendi.

İlk oturum: Toplumsal Cinsiyetin temelleri

Atölyenin sabahki oturumunda Selime Büyükgöze, toplumsal cinsiyet kavramını hem kuramsal hem de pratik yönleriyle katılımcılara sundu. Toplumsal cinsiyetin eğitimden yargıya, medyadan siyasal yaşama kadar birçok alandaki etkisine değinen Büyükgöze, Türkiye’de kadınların siyasal temsiliyetinin düşüklüğünü rakamlarla örnekleyerek anlattı.

“Kadınların karar alma mekanizmalarında yok denecek kadar az olduğunu görüyoruz. İstanbul gibi bir megakentte sadece üç kadın belediye başkanı var. Geçmiş seçimlerde bir taneydi,” diyen Büyükgöze, bu eksikliğin sadece bir temsil sorunu değil, aynı zamanda toplumsal yapıdaki cinsiyet eşitsizliklerinin doğrudan sonucu olduğunu vurguladı.

Kadına yönelik şiddetin de bu eşitsizliklerin bir uzantısı olduğunu belirten Büyükgöze, “Şiddet yalnızca bir eylem değil, bir fikir. Kadına şiddet uygulayan kişi, bunu bir hak olarak görebiliyor çünkü toplum ona bu yetkiyi zımnen veriyor” ifadeleriyle sistematik sorunlara işaret etti.

İkinci Oturum: Haberin dili gazetecinin sorumluluğudur

bianet Kadın Haberleri editörü Evrim Kepenek, toplumsal cinsiyet odaklı haberciliğin temel ilkelerini aktardı. Haberin yalnızca bilgi vermekle kalmayıp, aynı zamanda bir adalet ve hak savunusu meselesi olduğunu söyleyen Kepenek, “Her haber bir iz bırakır. O izin mağduriyet yaratmaması gerekir” dedi.

Kepenek, katılımcılarla birlikte haber metinleri üzerinden yanlış söylemleri analiz etti ve haber yazarken dikkat edilmesi gereken temel noktaları şöyle sıraladı:

• Haber dili hak odaklı olmalıdır.
• Mağduru yeniden mağdur etmemeli, kimliğini ifşa etmemeli.
• Şiddet olaylarında yöntemi anlatmak yerine, sonucu ve etkilerini ön plana çıkarmalı.
• Pornografik detaylardan kaçınılmalı.
• Haberde kullanılan görsel ve istatistik dikkatle seçilmeli.
• Görünmeyen gerçeklikler görünür hale getirilmelidir.

“Toplumsal cinsiyet odaklı habercilik yapmak sadece kadın ya da çocuk haberleriyle sınırlı değildir. Spor, siyaset, ekonomi gibi tüm alanlarda hak temelli bir bakış açısına ihtiyaç var” diyen Kepenek, gazetecilik etiğinin yalnızca doğru bilgi vermek değil, aynı zamanda zarar vermemek üzerine kurulması gerektiğini vurguladı. Kepenek, “Tık şehveti ve takipçi kazanmak amacı ile yapılan haberler, hak odaklı değil ve maalesef çocukları ve kadınları bir kez daha mağdur ediyor” dedi.

Son Oturum: Medyada kadın temsili

Atölyenin üçüncü oturumunda çevrim içi olarak atölyeye katılan deneyimli gazeteci Banu Güven söz aldı. Gazetecilik mesleğinde kadın olmanın getirdiği zorlukları ve güzellikleri anlatan Güven, özellikle özel televizyon kanallarının yaygınlaştığı 1990’lı yıllarda kadın gazetecilerin daha görünür olmaya başladığını aktardı.

“Kadınlar habercilikte önemli işler yaptı. Ancak haber mutfağında, perde arkasında çalışan kadınlar çok olsa da karar verici pozisyonlarda hâlâ çok azlar,” diyen Güven, örnek olarak Nurcan Akad, Gurbettelli Ersöz ve günümüzde Cumhuriyet gazetesinde görev yapan Mine Esen gibi isimleri anımsattı.

Erkek egemen medyada kadın gazetecilerin birbirine destek olması gerektiğini vurgulayan Güven, medyada zaman zaman militarist söylemlerin kadın ekran yüzleri tarafından da tekrarlandığına dikkat çekerek eleştirel bir bakış sundu.

Uygulama ve sertifika

Atölyenin sonunda katılımcılara örnek haber metinleri dağıtıldı. Bu metinler toplumsal cinsiyet duyarlılığından uzak, hak odaklı olmayan içeriklerdi. Katılımcılardan bu haberleri yeniden yazmaları ve haber dilini dönüştürmeleri istendi.

Günün sonunda, katılımcılara atölyeye katılım sertifikaları verildi. Atölye, bilgi paylaşımının ötesinde, etik habercilik anlayışının yerleşmesi açısından etkili ve dönüştürücü bir deneyim sundu.

Atölyeyle ilgili sorularınız için atolyebia@bianet.org adresine e-posta gönderebilirsiniz.