Ülkelere aktarılan kalkınma yardımları neden beklenen sonuçları vermiyor?

Daktilo1984’ün kurduğu D84 Yayınları’nın Türkçeye kazandırdığı “Onurlu Kalkınma: Kendi Kaderini Tayin, Yerelleşme ve Yoksulluğun Sonu” kitabının tanıtımı Ankara’nın ardından Friedrich Naumann Foundation İstanbul ofisinde gerçekleşti.

Etkinlik, Daktilo1984’ün Genel Yayın Yönetmeni Enes Özkan’ın D84 Yayınları’nın kuruluş amacını açıklamasıyla başladı.

Tom G. Palmer ve Matt Warner’in kaleme aldığı ve Dr. Bahadır Çelebi’nin Türkçeye çevirdiği kitap, kalkınma ve özgürlük kavramlarını yeniden ve bir arada düşünmemizi sağlarken bireysel ve toplumsal ilerlemenin nasıl oluşacağına dair derinlemesine bir bakış sunuyor.

Kitabın ismi, 2011’de polisin kendisine yönelik gasplarını protesto etmek için üzerine benzin döküp yakan Tunuslu sokak satıcısı Muhammed Bouazizi’nin annesinin açıklamasından alıyor. Bouazizi’nin annesi “Kendisini ateşe verdiğinde mesele, terazisine el konulması değildi. Bu onun onuruyla ilgiliydi. Ekmekten önce onur” demişti.

Tom Palmer ise konuşmasında onurun çok övüldüğünü ancak üzerinde çok az çalışıldığını belirtti:

“İnsanın gelişmesi için en önemli faktörlerden birine nadiren değinilir: Onur. Onur, demokratik özgürlüğün, sosyal ve ekonomik kalkınmanın temelinde yer alır. Bu nedenle başlığımız ‘Onurlu Kalkınma: Kendi Kaderini Tayin, Yerelleşme ve Yoksulluğun Sonu.’ Onur, kalkınma ve kendi kaderini tayin hakkı, dünyanın her yerinde, zengin ülkelerde ve yoksul ülkelerde, Doğu’da, Batı’da, Kuzey’de ve Güney’de ayrılmaz bir şekilde birbirine bağlıdır. Bazen daha sıkı, bazen daha gevşek, ancak bağlantı her zaman oradadır.”

Kitabın çevirmeni Dr. Bahadır Çelebi ise kalkınma konusunun Türkiye gibi toplumlar için birçok açıdan önemli olduğunu vurgulayarak şunları söyledi:

“Türkiye’de kalkınma alanı akademik olarak ciddi şekilde üzerinde durulan bir alan değil. Kalkınma iktisadi konusunda dikkate değer bir literatür bulunsa da kalkınmanın insan ve özgürlükler ile ilişkisi bağlamında sosyolojik çalışmalar yok denecek kadar az. D84 Yayınları’ndan çıkan ‘Onurlu Kalkınma’ kitabı Türkiye sosyal bilimler literatüründe bu alana bir katkı sunmayı hedefliyor ve kalkınmanın insan onuru dikkate alınmadan sağlıklı bir şekilde sağlanamayacağını gözler önüne seriyor.”

“Onurlu Kalkınma”da, gelişmekte olan ve az gelişmiş ülkelere aktarılan kalkınma yardımlarının neden beklenen sonuçları vermediği ve yardım alan ülkelerde refah artışı ve kaliteli ekonomik büyüme sağlanamadığı eleştirel bir şekilde ele alınıyor.

Matt Warner ve Tom G. Palmer uzun yıllardır dünyanın birçok ülkesinde kalkınma yardımları, sivil toplumun desteklenmesi ve özgürlüklerin savunulması alanında çalışıyor. Bu deneyimleriyle, kalkınma yardımlarının gönderilen ülkede refah yaratmamasının temel sebepleri olarak insan onurunun merkeze alınmaması, insanların kendi kaderlerini tayin etmelerini sağlayacak özgürlükten yoksun olmaları, yabancı yardım kuruluşları ve uzmanların yerel bilgiye yeterince vakıf olmamaları olarak belirliyorlar.

Kitap boyunca bu argümanlarını destekleyecek örneklerle küresel kalkınma yardımı sistemini eleştiriyorlar. Kalkınma alanında çalışan akademisyenler ve sivil toplum çalışanları için faydalı olacak bu kitap, orta gelir tuzağını aşamayan ve son dönemde zayıflayan demokrasisi ile orta sınıfların neredeyse yok olduğu Türkiye için de önemli dersler içeriyor.