Gıda, beslenme ve sağlık haberciliği nasıl yapılmalı?
Temel ve tematik habercilik atölyeleri ile devam eden Atölye BİA programı kapsamında bugün Gıda, Beslenme ve Sağlık Haberciliği Atölyesi düzenlendi. Atölye gıda mühendisi, akademisyen Dr. Bülent Şık eğitmenliğinde ve 22 kişinin katılımıyla gerçekleşti.
12.00-16.30 saatleri arasında gerçekleşen atölyede;
- Gıda ve beslenme: Gıda üretim-tüketim sürecine genel bir bakış, ekoloji, agroekoloji, iklim krizi, biyolojik çeşitlilik ve su,
- Gıda, beslenme ve sağlık arasındaki ilişkiler: Ekoloji, çevresel faktörler, etken ve neden ayrımı, bireysel ve kamusal meseleler, tercih ve alışkanlıklar, tek sağlık yaklaşımı, gezegen sağlığı yaklaşımı başlıkları üzerine konuşuldu.
Haber ve yorumlarda öne çıkan sorunlar
Bülent Şık, katılımcılara gıda, beslenme ve sağlık alanında faydalanabilecekleri kaynakları aktararak ve haber-yorumlarda öne çıkan sorunlardan bahsederek başladı:
- Toplumsal nedenlere değil etkenlere odaklanılıyor. Etken ve neden ayrımı yapılmıyor. Örneğin gıda zehirlenmesi haberlerinde; etkenlerle nedenleri bilinçli ya da bilinçsiz karıştırma, gerçek nedenlere değinmeme karşımıza çıkıyor. Bir diğer örnek; toksik maddelerle ilgili haber, yazı ve programlarda da sorunun faillerine, sorumlulara işaret edilmiyor, bireysel tercihleri-alışkanlıklar suçlanıyor, korku ve endişe yaratılıyor, çözüm noktalarına değinilmiyor.
- Beslenme konusunda besin grubu ve besin öğesi çeşitliliği dikkate alınmıyor ve kaygı-korku yaratılıyor. Örneğin; A vitamini havuçta var havuç bol yenmeli, domates vb. Likopen, Üzüm fenolik maddeler, Balıkta omega 3… Ancak genel kural şöyle olmalı; binlerce besleyici öğe var; öğeleri vurgulamak kafa karıştırır. Öğeleri vurgulamanın gerekli olduğu durumlarda mutlaka genelleştirilmiş ve basit önerilere de yer vermek gerekli. Bir diğer örnek; ‘onu yeme bunu yeme peki ne yiyeceğiz?’ sorusunu havada bırakan, faillere, sorumlulara, alternatiflere, çözümlere değinmeyen haber, yazı ve programlar karşımıza çıkıyor.
Sorgulayıcı gazetecilik gerekli
- Yanlış-eksik bilgilendirme ve doğru olmayan kanaatler oluşturuluyor. Bu sağlık zararına yol açar. Uzmanlar, bilim insanları ve sosyal medya şöhretleri sorunlu bilgi paylaşabilir. Dolayısıyla bu noktada sorgulayıcı gazetecilik gerekiyor.
- Bireysel tercihler öne çıkarılıyor veya bireysel olarak yapılması gerekenler vurgulanıyor ancak toplumsal sorunlar arasında bağ kurulmuyor. Salgın ve Kanal İstanbul Projesi arasında bağlantıyı kuramamak gibi.
- Çözümlere işaret edilmiyor. Kamusal hayatı canlandırmayı odağa koyan bir bakış açısıyla gıda ve beslenme sorunlarına çözüm önerilerine yer verilmiyor. Kamusal hayatı canlandırmayı odağa koyan bir bakış açısıyla gıda ve beslenme sorunlarına çözüm önerilerine yer verilmiyor. Her zaman şart değil ama bu çözüm önerilerine yer vermek iyi olur. yapılsa iyi olur. Örneğin; müsilaj sorunu haberinde ve Saliha Çakır’ın ölümüne yol açan pestisit (tarım zehri) zehirlenmesinde agroekolojiye değinmek gerekiyor.
Medyada kaygı var çözüm yok
“Gıda üretim-tüketim sürecinde tarım ve gıdayı birlikte ele almamız gerekiyor. Tarım dediğimizde sadece bitkisel ürünler değil, diğer ürün ağlarını da kastediyoruz aslında” diyerek agroekolojiden bahsetti:
“Agroekoloji, güvenilir ve besleyici gıdaların doğa-dostu yöntemlerle üretilip herkese ulaşabildiği bir gıda sistemine geçiş için uygulanabilir yollar sunan bir yaklaşım ve bir toplumsal hareket. Tarımda emeği yeniden düşünmek, tarımsal ekosistemlerle birlikte çalışmak, politikalar üretim, tarımsal işletme düzeyinde ve kırsal alan bölge düzeyinde çeşitliliği korumak gerekiyor.
“Tarım agroekolojiyle yapılmadığında bazen sonuç facia olabiliyor. Agroekoloji çok önemli. Dolayısıyla yazılarda sorun alanlarını da göstermeye çalışıyoruz. Medyada da bildiğiniz üzere hep kaygı sunuluyor, bu alanda gereken çözümler sunulmuyor. Çünkü kaygı medyada satan ve okunan bir şey. İnsanları teyakkuza geçiriyor.”
Atölyede daha sonra, gıda, beslenme ve sağlık odaklı habercilik uygulama çalışması yapıldı, haber, yazı ve TV programı yaparken nelere dikkat etmesi gerektiği üzerinde duruldu, gıda, beslenme ve sağlık haberciliği ile ilgili örnek haberlere bakıldı.
