Haber Fotoğrafçılığı Eğitim Notu
Haber fotoğrafçılığı nedir?
Haber fotoğrafçılığı özgün bir gazetecilik biçimidir. Gazeteciler bir haberi iletmek için sesli anlatım (söz), yazılı anlatım (metin), hareketli görüntü (video) ya da durağan görüntü (fotoğraf) kullanabilir. Bu ifade araçlarının her biri özerk birer haber taşıyıcı olduğu gibi, birlikte kullanılarak etki gücü yüksek bir ileti alanı da yaratılabilirler. Bir haberde yazının ve fotoğrafın birlikte kullanımı basın tarihinde en fazla karşılaştığımız geleneksel formattır. Haber fotoğrafı, foto muhabirinin düşünsel birikiminin, teknik becerisinin ve görsel ifadeye hâkimiyetinin bileşkesidir. Foto muhabiri, karşısındaki nesnel gerçekliği/olayı, kendi birikimi/deneyimiyle buluşturarak haber fotoğrafını oluşturur. Okuyucu, haberi foto muhabirinin gözünden görür.
Haberde fotoğrafın önemi nedir?
Bir haberde iki tür fotoğraf kullanımı vardır. Bunlardan birine “fotoğraflı haber”, diğerineyse “fotomakale / fotohikâye ya da fotoröportaj/” diyebiliriz. Bu iki kullanımda fotoğrafın haberle ilişkisinin yoğunluğu ve önemi farklıdır. “Fotoğraflı haber”de okuyucu, konuyla ilişkisini önce fotoğraf üstünden kurar; haberin taşıdığı iletiye dair ilk izlenimi fotoğrafı gördüğü anda edinir ancak öncelik taşıyan metindir. Metnin öncelik taşıdığı, fotoğrafın destek verdiği bu haberlerde içeriği temsil edebilecek güçlü yapıya sahip fotoğraflar önemsenir. Fotomakale / fotohikâye / fotoröportaj diye adlandırılan gazetecilik tekniğindeyse bir haber birden fazla fotoğrafla, nedenler ve sonuçlarla birlikte derinlemesine anlatılır. Fotoğraf öncelikli, metin destekli bu habercilik tekniğinde fotoğrafların içeriği, dili ve artistik yapısı ile dizilişi başat önemdedir.
Haber fotoğrafçılığı yapılırken nelere dikkat edilmelidir?
Gazeteciliğin diğer alanlarında olduğu gibi etik kurallara özenle bağlı foto muhabirleri, birer hakikat arayıcısıdır; bağımsız, dürüst ve güvenilir haberciliği önüne koyar, topluma karşı sorumluluk taşıyarak hayata tanıklık etmeye çalışırlar. Gerek sözel gerekse görsel ifadede ırkçılık, ayrımcılık, cinsiyetçilik, türcülük, şiddet, savaşçılık barındıran/çağrıştıran dilden ve içerikten uzak dururlar.
Türkiye’de haber fotoğrafçılığı nasıl yapılıyor?
Haber fotoğraflarının bir iletiyi etkili biçimde taşıyabilme işlevinden Türkiye medyası yeterince istifade edemiyor. Editörler haberi desteklemek ve sayfayı renklendirmek için fotoğraf kullanıyor. Bu nedenle gerek görsel haber dilinin gerekse bağımsız görsel habercilerin gelişmesine uygun ortam bulunmuyor, kaynak ve motivasyon sağlanmıyor. Evrensel vasıflara sahip foto az sayıdaki muhabirinin çalışmaları da gerektiği gibi değerlendirilmiyor. Kapsamlı ve ulaşılabilir arşiv(ler) oluşmadığı için foto muhabirlerinin emekle ve riskle ürettikleri tarihsel kayıtlar toplumsal hafızada kalıcı hale gelemiyor. Akademide haber fotoğrafçılığı lisans eğitimi olmadığı gibi gerek merkez medya gerekse bağımsız mecralar foto muhabirlerinin eksiklerini giderebilecek eğitim süreçlerini geliştiremiyor.
Dünyada haber fotoğrafçılığı nasıl yapılıyor?
Dünyada foto muhabirliğinin 1930’larda başlayan altın çağı 1970’lerde televizyonla birlikte kapandı. Televizyonlarsa 90’larla birlikte yerini internet ortamına bıraktı. Günümüzde kâğıt üstünden yayın yapan köklü yayın organları saygınlığını korumakla birlikte sanal mecraları da değerlendiriyorlar. Haber fotoğrafçılığı olumsuzluklara rağmen hâlâ dünyada dolaşım değeri olan bir meslek. Visa Pour L’image gibi, WPPH organizasyonları gibi önemli festivaller/fuarlar gerçekleştiriliyor. Bir yıl boyunca dünyada olup bitenlerin görsel envanteri bu etkinliklerde bir araya geliyor ve arşivlenme imkânı buluyor. Öte yandan bağımsız görsel haberciler küçük platformlarda bir araya geliyor, internetin sağladığı imkânla bir haberi derinlemesine analiz edebilen fotoröportaj/fotohikâye tekniğiyle hayata tanık olmaya devam ediyorlar.
Fotoğrafçı. 1977 yılında AFSAD (Ankara Fotoğraf Sanatçıları Derneği) kurucuları arasında yer aldı. 1980’e kadar eşitli gazetelerde, dergilerde ve DİSK-Genel İş Sendikası Foto Film Merkezi’nde çalıştı. 1999 yılında çocuklarla fotoğraf atölyelerini başlatan ve metodolojisini oluşturan grubun içindeydi.2000 yılında Fotoğraf Vakfı, 2005 yılında Nar Fotoğraf Ajansı kurucuları arasında yer aldı. Yayınlanmış sekiz seyahatnamesi, bir seyahat denemeleri kitabı, bir belgesel fotoğraf ve fotoröportaj metodolojisi kitabı, bir de “gezi isyanı” sürecini izleyen fotoğrafçıların deneyimlerini içeren kitabı bulunuyor. Çeşitli kentlerde belgesel fotoğraf seminerleri sürdürüyor, çocuklarla fotoğraf atölyelerine katılıyor, fotoğraf kuramına ilişkin yazılar yazıyor, uzun yolculuklara çıkıyor. 1955 Yılında Adana’da doğdu.
