Üniversite öğrencileri temel ders kitaplarına ulaşamıyor

İstanbul Kadıköy’deki Akmar Pasajı’nda yoğun bir kalabalık olmasına rağmen, okul kitaplarını almaya gelen üniversite öğrencileri, artan fiyatlar nedeniyle ya kitaplarını alamadan geri dönüyor ya da fotokopisini çektirmek zorunda kalıyor.

İstanbul Ticaret Üniversitesi’nde Siyaset Bilimi ve Uluslararası İlişkiler okuyan ve aynı zamanda çift anadal yapan 21 yaşındaki Mert Ali Onur Ertaş, o öğrencilerden biri. Ertaş, “Harçlıklarımı biriktirip kitaplarımı almaya çalışıyorum ama harçlıklar da kitap ihtiyacımı karşılamaya yetmiyor” diyor.

2022-2023 akademik yılında Türkiye’deki üniversitelerde okuyan yaklaşık 4 milyon öğrencinin büyük çoğunluğu, Ertaş’ın yaşadığı gibi, artan fiyatlardan dolayı kitaba ve eğitim hakkına ulaşamıyor.

Ertaş, “Alacağım kitaplarda seçim yapmak zorunda kalıyorum, çoğunu da üniversite kütüphanesinden karşılıyorum” diyerek şunları söylüyor:

“Bugün buraya geldim ama alacağım kitap yurtdışından geldiği için 797 TL. Yani oldukça pahalı, International Relations: The Key Consept adlı bir ders kitabım bu. Fotokopisini bile 250 TL’ye çektirebildim.”

İhtiyacı olan kitabı alamadan çıktılar

Maltepe Üniversitesi’nde psikoloji okuyan İdil Dumlupınar da alan kitabını alamadan dönenlerden biri. Öğrenme ve Bellek adlı ders kitabını almaya gelen Dumlupınar, “İkinci el ve sıfır kitap arasında çok az bir fark var. Sıfır kitap 200 TL, ikinci el 150 TL. Geçen yıl kitaplarımızı aldık ama şu an çok pahalı ve alamıyorum. PDF çıkaracağım ya da ucuz olursa internetten alacağım” diye konuşuyor.

İstanbul Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi’nde Egzersiz ve Spor Bilimleri okuyan ve almak istediği Egzersiz Fizyolojisi isimli yardımcı kitabın 480 TL olduğunu anlatan Duygu Okumuş, alması gereken kitabın pahalı oluşundan ötürü daha uygun spor kitaplarına yöneldiğini söylüyor.

Akmar Pasaj’da 13 yıldır faaliyet gösteren Cem Kitabevi’nin sahibi sahaf Adem Yıldırım, kitaplarda yaşanan fiyat artışının nedenini şöyle ifade ediyor:

“Yayınevleri geçen sene taksitle aldığımız kitapları, bu yıl peşin parayla satıyor. Ancak kitap getiremiyoruz. Çünkü geçen sene 100 TL’ye aldığımız kitap, bu yıl 350-400 civarına ulaştı. 10 kitap getirsem sadece bir kitap 3 bin TL’ye mal oluyor. Mecbur biz de kitapları pahalı şekilde vermek zorunda kalıyoruz.”

Geçen yıl 110 TL, bu yıl 260 TL

Yıldırım, çoğu öğrencinin kitap fiyatlarındaki artış nedeniyle ikinci el kitaba yöneldiğini ancak ikinci el kitapların da az olduğunu belirterek, “İkinci el bulmak çok zor, bütün öğrenciler ikinci ele yöneliyor. Mesela Oktay Uygun’un Devlet Teorisi kitabı geçen yıl 110 TL idi. Bu yıl 260 TL’ye satıyoruz” şeklinde konuştu.

Kocatürk: Dijital kiralama ve rezerv kopya kitap

Türkiye Yayıncılar Birliği Başkanı Kenan Kocatürk ise üniversite ders kitaplarında yaşanan fiyat artışının nedenini verilerle ortaya koydu. Başkan Kocatürk, “Kağıt fiyatlarında yüzde 300’ü aşan fiyat artışlarıyla, matbaa baskı ve cilt malzemelerinde (basım maliyetleri de dahil) yüzde 220’lerde maliyet artışları olduğunu” ifade ediyor.

Buna karşın, yayıncıların TL olarak fiyatlarını ortalama yüzde 84 arttırabildiğini belirten Kocatürk, dolar bazında ise maliyetlerin yüzde 47 arttığını söylüyor. Başkan Kocatürk kitap ulaşımı konusunda öğrencilere önerilerini de sıralıyor:

“Üniversitelerin, batıda olduğu gibi kitap alamayacak öğrenciler için kütüphaneye rezerv kopya kitap satın almaları bir çözüm. Bir diğer çözüm, öğrencilerimiz için dijital kiralama yoluyla www.surelikitap.com adresinde yüzde 70 varan dijital kiralama modelini kullanmaları mümkün.”

“Yoksulluk nitelikli eğitimin bir ayağını ortadan kaldırır”

Eğitim Sen Genel Başkanı Prof. Dr. Nejla Kurul ise nitelikli eğitimin önemli araçlarından birisinin ders kitapları olduğunu söylüyor.

Üniversite öğrencilerinin kitaplarına ulaşmalarının güç hale geldiğini ve bu durumda nitelikli bir eğitim sağlanamayacağının altını çizen Kurul, öğrencilerin yoksulluk yüzünden kitap ihtiyacını karşılayamamalarının nitelikli eğitimin bir ayağı ortadan kaldırdığını ve eğitim hakkının karşılanamadığını sözlerine ekledi.