Omniptikon: “İlgimizi çekenler bilgimize sahip oluyor”

İnternet ekosistemini izleyerek ayrımcılık, şiddet ve ihmalleri ortaya çıkaran Gözlemevi’nin 400’den fazla görüntünün dinamik kurgusuyla oluşturduğu “Omniptikon” belgeselinin gösterimi, 31 Mayıs Salı günü Impact Hub İstanbul’da yapıldı.

İnternetin tarihsel yolculuğunda insanın ve toplumun değişimini ele alan belgesel, arka plandaki dönüştürücü gücü deşifre ediyor.

“Omniptikon”, herkesin herkesi, her yerde ve her zaman gözetlemesini anlatan bir kavram. Günlük hayatlarımızda, neredeyse dilediğimiz herkesin hayatını izleyebiliyor, gönüllü bir şekilde kendimizle ilgili paylaşımlar yapıyoruz. Hepimiz seyrediyor ve seyrediliyoruz. “Omniptikon” kavramı tam olarak seyreden ve seyredilen arasındaki belirsizliğe işaret ederek, “iktidar artık her yerde ve görünmez” der.

Belgeselin yapımcılığını ve yönetmenliğini Gözlemevi’nin kurucu ve direktörü Handan Uslu ile Deniz Ceyhan üstleniyor. 400’den fazla görüntüden oluşan dinamik kurgunun yapımında ise Gülce Kapkın Tekin var.

Handan Uslu ve Gülce Kapkın Tekin ile belgeseli konuştuk.

Hak ihlallerini tespit etmek ve görünür kılmak

Handan Uslu, belgeselin çıkış noktasını şöyle anlatıyor:

“Gözlemevi olarak, internetin derin kuytu köşelerinde gezinerek hak ihlallerini, teknoloji şirketlerinin politika açıklarını ve kullanıcı güvenliğini tehdit eden noktaları tespit ediyoruz. Demokratik yani herkesin kişisel haklarını talep edebileceği bir internet ekosistemi için çalışmalar yapıp kullanıcılara, aktivistlere, sivil toplum ve medya çalışanlarına aktarmayı amaçlıyoruz. İlk adımımız bu hak ihlallerini tespit etmek iken ikinci adımımız ise bu hak ihlallerini görünür hale getirmek. Belgeselin çıkış noktası, internetin hayatlarımızda geldiği noktada, kişisel hak ve özgürlüklerimize nasıl etki ettiğini anlama ve anlatma ihtiyacımızdı.

Görünmez iktidar

“İnternetin hayatımıza girdiği ilk dönemdeki söylemlere baktığımızda hayatımızı kolaylaştıracak bir araç olacağı, dünyanın her yerindeki insanların birbiriyle iletişim kuracağı büyüleyici bir şey olarak anıldığına görüyoruz. Günümüzde ise, elimizden düşmeyen telefonlarımızda neyi göreceğimiz ve neyi göremeyeceğimize karar veren büyük teknolojik şirketleriyle karşılaşıyoruz. Bu internet sistemindeki güç dengesinin olmadığının en büyük kanıtı.

Kişisel verilerimizin kullanılması bir yana verilerimizdeki etnik köken, cinsiyet, cinsel kimlik ve dünya görüşümüze göre ayrımcılığa uğranılmasını Handan Uslu şöyle yorumluyor: “Burada bizi yönlendiren bir ‘iktidar’ yokmuş gibi algılıyoruz çoğu zaman. Ancak en sevdiğimiz sanatçıdan, hayatını merak ettiğimiz bir influencer’ın hesabına bakarken bile ‘görünmez iktidar’ neyi sevip ne ile dalga geçeceğimize karar veriyor. 400’ün üzerinde görüntünün dinamik kurguyla bir araya getirildiği belgeselimizde tüm bu noktalardan bahsediyoruz.”

Gülce Kapkın Tekin ise belgeselin hazırlık sürecinde arşiv taramasının en zorlu kısım olduğunu söyleyerek, şöyle devam ediyor:

“Görüntülerin çoğu kurguya başlandığında hazır olsa bile araştırdıkça her zaman yeni malzeme çıkıyordu. Kurguya başlandığında yaklaşık 200 – 300 video varsa bitirirken 500’e yakın video vardı. Hayatımıza nispeten yeni giren internetin, 30 sene gibi kısa bir zamanda bu denli derinleşerek bize sadece kendisi ve doğuşuyla ilgili bu kadar malzeme çıkarması beni en çok etkileyen konuydu.”

Görünmez hayaletleri yakalamak için görsel bir araç

Belgeselin yaratacağı etkiye dair de Uslu ve Tekin, şunları söylüyor:

“İnternet ekosistemi hayatlarımızı büyük ölçüde etkiliyor. Bu ekosistemin içerisindeki hak ihlalleri ve teknoloji şirketleriyle kullanıcı arasındaki mevcut güç dengesi de hayatlarımızı büyük ölçüde etkiliyor ancak görünmez olmayı başarıyor. Karşı karşıya olduğumuz bu problemin görünür olması ve ona karşı sivil refleks geliştirmemiz çok önemli. Belgesel görünmez hayaletleri yakalamamız ve ortaya çıkarmamız için görsel bir araç niteliğinde. Daha önce yayınladığımız “İnternette Politika Boşlukları: Aralıktan Sızan Şiddet” raporunda karşılaştığımız tepkilerden yola çıkarak belgeselin de çarpıcı ve harekete geçiren bir yanı olmasını amaçladık.”

Belgesel gösterimden hemen sonra Gözlemevi’nin Youtube kanalında da yayınlandı.

Gözlemevi’ne aşağıdaki hesaplardan ulaşabilirsiniz:

Websitesi: https://gozlemevi.io/

Linkedin: https://www.linkedin.com/company/gozlemevi/

Instagram: https://www.instagram.com/gozlemevi.io/