Mıgırdiç Margosyan ile “Diyarbakır’ı Yazmak”
Diyarbakır’da üç yıl aradan sonra bu sene tekrar düzenlenen TÜYAP Kitap Fuarı, Diyarbakır Fuar ve Kongre Merkezi’nde başladı. Okurların yoğun ilgi gösterdiği fuarın ilk gününde 43 yazar okurlarla buluşurken, yedi kültürel etkinlik gerçekleştirildi.
“Diyarbakır’ı Yazmak”
Fuar kapsamında saat 14:00’de Şeyhmus Diken ile Onur Konuğu Mıgırdiç Margosyan “Diyarbakır’ı Yazmak” isimli bir söyleşi gerçekleştirdi.
Söyleşide Mıgırdiç Margosyan’ın hayatı, edebiyatı ve eserleri konuşuldu. Margosyan Diyarbakır’da geçen çocukluğu ve gençliğinden bahsederken duygu dolu anlar yaşadı.
Margosyan, Türkiye’de Ermenilerin yok sayıldığına değinerek, “Mesela ülkede bizim birlik, beraberlik ve kardeşliğimiz güzel güzel sıfatlarla yan yana dizilir, ancak bazı kişiler televizyon veya gazetelerde günün konjonktürüne göre yorum yaparlar. Bir konu esnasında şöyle söylerler mesela ‘biz Kürdüyle, Türküyle, Lazıyla, Çerkesiyle hep birlikte kardeş gibi yaşıyoruz’. Onlar bu kardeş gibi yaşadığı ırkları sayarken ben hep, acaba ne zaman Ermeni diyecek, diye beklerim. Ancak hiçbir zaman söylemezler, kardeş gibi yaşadığı ırklar arasında hiçbir zaman Ermeniyi saymazlar’.
“Tabii onların bunu dememesi onlar için bir şey ifade etmiyor olabilir. Fakat ben televizyon veya gazetelerde bir kez de olumlu olarak Ermeniler ve Rumlar gibi bu coğrafyanın kadim halklarının isimlerinin anılmasını beklerim” dedi.
İkili, söyleşi sonrası Aras Yayınları standında imza etkinliği düzenledi.
Diken: “Anadilde eğitiminin önündeki engeller kaldırılmalı”
İmza etkinliği sonrası görüşlerini aldığımız Şeyhmus Diken, kitap fuarının 3 yıl aradan sonra bu yıl yeniden gerçekleştirildiğine değindi:
“TÜYAP Kitap Fuarı, Diyarbakır’da 2014’e kadar beş kez düzenlendi. Ancak 2015, 2016 ve 2017 yıllarında, yaşanan çatışmalardan dolayı kitap fuarı düzenlenemedi. O dönemde bölgede gündelik hayatın kesintiye uğramasından dolayı maalesef yalnız kitap fuarı değil, çeşitli birçok fuar gerçekleştirilemedi. TÜYAP da haklı olarak burada fuar yapamadı. Ancak 3 yıl aradan sonra kentte ve coğrafyada hayatın yavaş yavaş normale dönüştürülebilmesi için gerek sivil toplum örgütleri gerek kamu kuruluşlarınca çalışmalar başlatıldı. TÜYAP da bu çalışmaların içinde yer aldı ve bunun sonucunda fuarın bu yıl gerçekleştirilmesine karar verildi.”
Diken, sözlerine şöyle devam etti:
“Bildiğiniz gibi önceki yıllarda fuar Mayıs ayının üçüncü haftasında yapılıyordu. Ancak Mayıs ayının üçüncü haftası üniversite ve lise öğrencilerinin yazılı sınavlarına denk geldiği için öğrenciler fuara katılamamaktan şikâyetçi oluyordu. Bu da dikkate alınarak, fuarın bu yıl Eylül ayının son haftasında gerçekleştirilmesine karar verildi.
“TÜYAP bu yıl fuar için iyi bir hazırlık süreci geçirdi. Biz de kentteki kurumlar ve entelektüel dünyadan yazar ve yayınevleri olarak elimizden geleni esirgemedik. İstanbul’dan büyük yayınevlerinin yanı sıra Diyarbakır ve bölge yayınevleri de fuara katılım sağladılar. TÜYAP yetkililerinden aldığımız bilgi kadarıyla yaklaşık 250 yazar fuar boyunca okurlarla buluşacak ve 60’ın üzerinde etkinlik gerçekleştirilecek.”
Diken, yazın dünyasında gelişme için anadilde eğitimin önemine de değindi:
“Ben de anadilde eğitimin gerekliliğini savunanlardanım. Özellikle Kürt çocukları, Türkçe bilmedikleri için şu aşamada ilkokula 1-0 mağlup başlıyorlar. Bu çocukların matematikle araları iyi ancak Türkçeyi çok güç öğrendikleri ve anadilleri Kürtçe olduğu için sözel derslerde pek başarılı olamıyorlar. Konuştuğumuz birçok öğretmen ve veli de bunu doğruluyor. Dillerin önündeki kısıt ve engeller kaldırılmalı. Anadili olsun veya olmasın, kim hangi dili öğrenmek istiyorsa ona yardımcı olmalıyız. Bunu başardığımız zaman çok daha başarılı bir nesil/kuşakla karşılaşabiliriz.”
Fuarın etkinlikleri
25-30 Eylül tarihleri arasında toplam altı gün sürecek olan fuara 120 yayınevi ve 250 yazar katılacak. Ayrıca gerçekleştirilecek olan panel, söyleşi ve şiir dinletisi gibi 60 kültür etkinliğiyle de yazarlar, okurlarla buluşturulacak.
Fuarın ilk gününde gerçekleşen diğer etkinlikler ise şöyle:
Söyleşi: Orta Doğu’da Türkiye
Konuşmacılar: Çetin Yiğenoğlu
Şiir-Dinleti: 40 Yıldır Adresi Şiir
Konuşmacılar: A. Hicri İzgören
Panel: Edebiyat ve Kadın
Konuşmacılar: Mine Karakaş, Nesrin Şanlı, Xecê Şen, Roza Metîna
Şiir-Dinleti: Ahmet Telli ile Şiir Dinleti
Konuşmacılar: Ahmet Telli
Film Gösterimi: “Gâvur Mahallesi” Mıgırdiç Margosyan Belgeseli
Konuşmacılar: Yusuf Kenan Baysülen
Panel: Edebiyatın Gücü ve Barış
Konuşmacılar: Aslı Perker, Celal İnal, Ahmet Çakmak
Onur Konuğu Margosyan
Canan Tan, Altan Öymen, Ahmet Telli, Ayşe Kulin, Oya Baydar, Şükrü Erbaş, Aytül Akal, Fikret Başkaya, Nurcan Baysal, Dilara Keskin, Işık Ergüden, Nil Sakman, Kemal Hamamcıoğlu, Hasan Ali Toptaş, Mine Soysal, İsmail Saymaz, Levent Gültekin, Zeynep Sevde, Murat Özyaşar, Kadir Yıldırım, Kerimcan Akduman, İlkay Marangoz, İsmail Beşikçi, Şeyhmus Diken ve Bahadır Yenişehirlioğlu gibi pek çok önemli yazarın katılacağı fuarın onur konuğu ise Ermeni asıllı Diyarbakırlı yazar Mıgırdiç Margosyan.
Fuar boyunca düzenlenecek çeşitli etkinliklerle Margosyan’ın hayatı, edebiyatı ve eserleri ele alınacak. Margosyan adına TÜYAP tarafından bir armağan kitap da hazırlanırken aynı zamanda kitap alıntıları ve fotoğraf albümünden oluşan bir sergi de fuar süresince okurlara sunulacak.
Mıgırdiç Margosyan Kimdir?
23 Aralık 1938’de Diyarbakır’da, Hançepek Mahallesi’nde (Gâvur Mahallesi) doğdu. Eğitimini Süleyman Nazif İlkokulu, Ziya Gökalp Ortaokulu, daha sonra İstanbul’daki Bezciyan Ortaokulu ve Getronagan Lisesi’nde sürdürdü. İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Felsefe Bölümü’nü bitirdi.
1966-1972 yılları arasında Üsküdar Selamsız’daki Surp Haç Tıbrevank Ermeni Lisesi’nde müdürlüğün yanı sıra felsefe, psikoloji, Ermeni dili ve edebiyatı öğretmenliği yaptı. Daha sonra öğretmenliği bırakarak ticarete atıldı. Edebi çalışmalarını aralıksız sürdürdü. Marmara gazetesinde yayımlanan Ermenice öykülerinin bir bölümü Mer Ayt Goğmerı [Bizim Oralar] adıyla kitap haline getirildi (1984) ve bu kitabıyla 1988’de, Ermenice yazan yazarlara verilen Eliz Kavukçuyan Edebiyat Ödülü’nü (Paris-Fransa) aldı. Aras Yayıncılık tarafından basılan Gâvur Mahallesi (1992), Söyle Margos Nerelisen? (1995) ve Biletimiz İstanbul’a Kesildi (1998) adlı Türkçe kitaplarını, 1999’da ikinci Ermenice kitabı Dikrisi Aperen [Dicle Kıyılarından] izledi. Gâvur Mahallesi Avesta Yayınları tarafından Li Ba Me, Li Wan Deran [Bizim O Yöreler] adıyla Kürtçe olarak yayımlandı (1999). Türkçe kaleme aldığı Tespih Taneleri (2006) adlı anı-romanı büyük ilgiyle karşılandı. Evrensel gazetesinde “Kirveme Mektuplar” adlı köşesinde yazmayı sürdüren Margosyan’ın bu makalelerinin bir kısmı Kirveme Mektuplar adıyla 2006’da Diyarbakır’da kitaplaştırıldı (Lis tarafından. 2011’de yeni basımı Aras). 1996-1999 arasında Agos gazetesinde yayımlanan makalelerinden yapılan bir seçki olan Zurna 2009’da, yine Evrensel yazılarından derlenen Çengelliiğne (ilk basımı 1999, Belge) ve Yeni Yüzyıl ve Yeni Gündem gazetelerinde yayımlanan makalelerinden derlenen Kürdan 2010’da kitaplaştırıldı. Yazarın, dünyanın yaratılış hikâyesini mizahi bir üslupla ele aldığı son kitabı Tanrı’nın Seyir Defteri ise 2016’da yayımlandı.
Kürt Yazarlardan Yoğun İlgi
Ayrıca fuarda; Xece Şen, Wasfi Ak, Nurcan Baysal, Said Veroj, Feleknas Uca, Roni War, Rojin Zarg, Receb Dildar, Qahır Bateyi, Nezir Ocek, Nezire Cibo, Mıhdi Perinçek, Mem Mukriyani, Mehpüs Serhedi, Kadir Stera, H. Kovan Baqi, Dildar Boti, Dılawer Zeraq, Berken Bereh, Bahoz Baran, Bahadin Robar, Azad Zal, Ayhan Meretowar, Avjen Argeş, Asya Xerzan, Amed Tigris, Ahmed Kani, Adar Jiyan ve Renas Xendeki gibi Kürt edebiyatının önemli isimleri de yer alacak.
Giriş ücretsiz
Girişin ücretsiz olduğu Diyarbakır Kitap Fuarı, 25-29 Eylül arası her gün 10.00-19.30, kapanış günü olan 30 Eylül Pazar günü ise 10.00-19.00 saatleri arasında faaliyet gösterecek.
Fuarla ilgili detaylı bilgileri www.diyarbakirkitapfuari.com adresinden ve TÜYAP’ın sosyal medya hesaplarından takip edebilirsiniz.
Uşak Üniversitesi İletişim Fakültesi Gazetecilik bölümü mezunu. Diyarbakır doğumlu. Alansavunması.org’un kurucusu. bianet Şubat 2020 stajyeri. Atölye BİA 16-25 Temmuz 2018 ”Gazeteciler İçin Haber Atölyesi” ve 24-28 Şubat 2020 “Uygulamalı Haber Atölyesi” katılımcısı.
