İşitme engelli öğrenciler EBA’dan verim alamıyor

*Fotoğraf: pexels

Koronavirüs salgınıyla beraber uzaktan eğitim almaya başlayan pek çok öğrenci sorun yaşadı. İşitme engelli çocukların eğitimlerinde de aksaklıklar yaşandı.

Sorunlar arasında eğitim sürecinin işitme engeline göre yapılandırılmaması, ders materyallerine erişimde yaşanan sıkıntılar ve Eğitim Bilişim Ağı (EBA) sistemine yüklenen ders videolarında işaret dili tercümanı olmayışı yer aldı.

Ayrıca bu dönemde rehabilitasyon merkezlerinin eğitimleri devam etmediği için öğrencilerin konuşma eğitimi gibi programları aksadı. İşitme engelli öğrenciler ve velileriyle bu süreçte yaşadıkları zorlukları konuştuk.

“Bazen kendimi yetersiz hissediyorum”

Doğuştan işitme engelli olan ve koklear cihazı kullanan Bengisu Mavi, önümüzdeki sene Liselere Geçiş Sınavı’na (LGS) girecek. Pandemi sürecinde uzaktan eğitime odaklanmak için çabaladığını anlattı:

“Yine de bazen gelecek kaygısına kapılıyorum. Gelecekte ne olacak, ben ne olacağım diye kaygılandığım oluyor.

“Bazen de kendimi yetersiz hissediyorum. Yine de hiçbir zaman umutsuzluğa kapılmayın ve her şeyin iyi olacağını düşünün. Umutsuzluğa kapılınca daima kötüyü çağırmış olursunuz. Biliyorum, güçlü kalmak çok zor oluyor.”

Bengisu’nun rehberlik öğretmeni olan annesi Mediha Mavi ise, FM cihazı kullanamasaydı kızının uzaktan eğitimden verim alamayacağını söyleyerek şöyle devam etti:

“Maddi imkanlarımız el verdikçe bu konuda bir zorluk yaşamadık. Birkaç yıl önce Bengisu’nun FM cihazı bozuldu. Sosyal Güvenlik Kurumu’na (SGK) dava açtım cihazın parasını geri alabilmek için.

“Dava dört yıl sonra olumlu sonuçlandı. Cihazların tamir ücreti bile, 1500-2000 TL’den aşağı değil. Koklear işitme cihazı kullanan çocukların duyma ve anlama sorunları da azalıyor.

“Bengisu uzaktan eğitimde FM cihazını kullandı ve çok verim alarak bu sürece devam etti. Bu cihazın çok avantajları var. Ama bu avantajlardan yararlanmak için maalesef iyi bir maddi durumun olması gerekiyor.”

Özel eğitim desteğine ihtiyaç var

Sosyal yaşamında aktif bir çocuk olan Ömer Taha Aydoğan, koklear işitme cihazı kullanıyor. Uzaktan eğitim sürecinde derslerden sıkıldığını belirten 14 yaşındaki Ömer, “Dersleri dinlerken ‘Of şu ders keşke bitse’ diye hissettim hep. Okuldaki arkadaşlarımı özlemedim ama engelli arkadaşlarımdan birkaçını özledim” dedi.

Ömer, bakım servisinde olduğu için FM cihazını bir süredir kullanamıyor. Anne Aydoğan, uzaktan eğitim sürecinde yaşadıklarını şöyle anlattı:

“FM sistemi kullansa da kendini vermediği için verim almıyor. Biz bu süreci özel eğitimle telafi ettik. Öğretmenler eve geldi ve özel eğitime devam etti. Okulumuz uzaktan eğitim kapsamında bire bir destek eğitimi verdi. Hep böyle olsaydı uzaktan eğitimden verim alabilirdik. Ama diğer türlü herhangi bir verim söz konusu değil.”

“Aynı şeyleri yaşamak çok sıkıcı”

Lise 2. sınıf öğrencisi, 16 yaşındaki işitme engelli S.S ise, bazı öğretmenlerinin konuşmalarını takip etmekte zorlandığı için derslerden uzaklaştığını belirtti: “Hiç görsel kullanmadan sürekli not tutturan öğretmenlerimin derslerinde de bir şey anlamadım. Her gün aynı şeyleri yaşamak çok sıkıcı.”

Baba Savaş S., oğlunun FM cihazı olmasaydı derslerde daha çabuk sıkılacağını, anlamakta zorlanacağını ve salgın sürecinde rehabilitasyon merkezleri de kapalı olduğundan konuşma eğitiminin yarım kaldığını belirtti.

Oğlunun, bu süreçte bireysel destek eğitimlerini de alamadığını aktaran Savaş S., “Bu nedenle aile olarak büyük bir maddi yük sırtlanarak derslerden geri kalmaması için özel ders alma yoluna gitmek zorunda kaldık” dedi.

Fırsat eşitliği 

İşitme Engelliler ve Aileleri Derneği (İED) Başkan Yardımcısı ve bilateral biyonik kulak kullanıcısı Onur Cantimur, Milli Eğitim Bakanlığı’nın (MEB) sağır ve işitme engelli öğrenciler için hazırladığı işaret dili tercümanlı destek videolarına erişimde sıkıntılar yaşandığını belirtti:

“Bu videoların hangi eğitim seviyesine göre olduklarına ilişkin bilgiye sahip değiliz. Videolara işaret dili tercümanı daha sonradan, yani gecikmeli konuldu. İşaret dili bilmeyen, anlamakta zorlanan öğrencilerimiz için videolarda Türkçe altyazı da olmalıydı. Bu fırsat eşitliğini zedeledi.

“İşitme engelli öğrencilerin, okullarda kurulmuş EBA destek noktalarına erişimiyle ilgili çalışmalar yapıyoruz.

“EBA destek noktasını işaret diliyle anlatan, altyazılı animasyon videoları hazırladık. YouTube ve sosyal medya hesaplarımız üzerinden bu videoları paylaştık.

“İşitme engelli çocukların yaşamındaki aksaklıkların çözümü için ilgili kurumlarla ilişkiler kuruyoruz.

“Uzaktan eğitimde işitme kaybı olan ve işitme cihazı kullanan öğrenciler öğretmenlerini anlamakta zorluk çekiyor.

“Kaynaştırma öğrencileri, toplu verilen çevrimiçi derslerde öğretmenlerini iyi duyamıyor. Beş yaşından beri işitme cihazı kullanıyorum ve ben de kaynaştırma öğrencisiydim. Bu sıkıntıları anlayabiliyorum.”

FM sistemi gibi yardımcı araçlar uzaktan eğitimde öğretmenlerini duymakta zorluk çeken işitme engelli öğrencilerin verimlerini arttırıyor. Cantimur, öğretmenin taktığı mikrofon aracılığıyla sesin doğrudan öğrencinin işitme cihazına gittiğini ve bu teknolojinin öğrencinin akademik başarısını arttırdığını söyledi:

“Maliyeti yüksek olan bu cihazı SGK karşılamıyor. Aile Bakanlığı, SGK, Engelli ve Yaşlı Hizmetleri Genel Müdürlüğü’ne bu ekipmanların karşılanması talebini dile getirdik.

“Karşılanmadığı için öğrenciler, öğretmeni anlamakta zorlanıyor. İşitme engellilere bu araçların sağlanmaması engelli hakkı ve dolayısıyla eğitim hakkının ihlalini de beraberinde getiriyor.”