Gazetecilikte temel: Haber, haber fotoğrafı, muhabir, editör
Atölye BİA’nın düzenlediği ve 16-21 Mayıs tarihlerinde yapılan Temel Gazetecilik Atölyesi, farklı şehir ve mesleklerden 11 kişinin katılımıyla bugün başladı.
Katılımın ücretsiz olduğu Temel Gazetecilik Atölyesi’nde altı gün boyunca, “Haberin ne olduğu ve nasıl yazıldığı, editöryal süreçlerin nasıl olduğunu, hak odaklı haberciliğin ne olduğu, nasıl yapıldığı ve örneklerinin neler olduğunu, haber fotoğrafçılığı” konuşulacak.
TIKLAYIN – Atölye BİA Eğitim Videosu – Haber fotoğrafçılığı nedir?
TIKLAYIN – Atölye BİA Eğitim Videosu – Hak odaklı habercilik nedir?
Programda ayrıca Prof. Dr. Nilgün Toker “Türkiye Okumaları”, gazeteci Banu Güven “Röportaj&söyleşi teknikleri”, BİA Medya Gözlem Raportörü Erol Önderoğlu “Baskı dönemlerinde gazetecilik”, gazeteci Mehmet Şafak Sarı “Gazeteciler için dijital araçlar”, bianet insan hakları editörü Ayça Söylemez ise “Dava izleme, iddianameden ve dava tutanaklarından haber yazma” dersleri verecek.
Atölye programında yer alacak olan katılımcılar, atölye boyunca hak temelli özel haberlerini de hazırlayacak. Özel haberlerini üretecek olan katılımcıların haber oluşturma süreçlerinin kolaylaştırıcılığını ise gazeteciler Ahmet Tulgar ve Özlem Akarsu Çelik ile Atölye BİA Yerel Haber ve Ağ Koordinatörü Nazan Özcan yapacak.
Temel Gazetecilik Atölyesi’nin ilk gününde (bugün), gazeteci Sedat Yılmaz, siyaset felsefecisi akademisyen Nilgün Toker, haber ve belgesel fotoğrafçısı Özcan Yurdalan ve Atölye BİA Yerel Haber ve Ağ Koordinatörü Nazan Özcan bizlerleydi.
“Gazetecilik 24 saattir”
Atölye, gazeteci Sedat Yılmaz’ın “Gazeteciliğe Giriş” sunumuyla başladı. Atölyeye online olarak bağlanan Yılmaz, şunları aktardı:
“Bizler kamu adına yola çıkıyoruz, kamusal sorumlulukla yola çıkıyoruz. Bunu üstlendik ve bununla yola çıktık. Çıkar beklememeliyiz.
“Gazetecilik, kesintiyi kabul etmez. Kesintisiz sürmesi gereken bir meslektir. 24 saattir. Çünkü anı, güncel olanı yaşıyoruz.
“Bu mesleği yapacaksanız, ‘neden gazetecilik’ sorusunu öncelikle cevaplamanız gerekiyor. Bu soruya cevap verebilirseniz ancak bu mesleği sürdürebilirsiniz. Bu sıfatı hak edecek bir çaba göstermelisiniz.
“İnandığımız şeyi inatla sürdürmemiz gerekiyor. Haber taraftır. Gazeteci yönetene, karşı yönetilenin sesidir. Gazeteci ötekinin sesidir. Ezilendir, toplumsaldır, ötekidir, eleştireldir.”
Sedat Yılmaz’ın gazeteciliğe ve gazetecilere dair değindiği diğer noktalar şöyle:
- Haberde kullanacağınız bilgileri teyit edin. Tek taraflı düşünmeyin. İki taraftan bakmalı, iki tarafa da söz hakkı vermeliyiz.
- Mücadeleci ve özgüvenli olun.
- Haberlere hak odaklı bakın. Evrensel değerlere sahip olun. Meslek arkadaşlarınızla da dayanışma içinde olun. Etik ilkelere uyun.
- Çevrenizi geliştirin. Kendinizi dar kalıplara koymayın. Yaratıcı olun. İşin temeli meraktır. Çok soru sormalısınız.
- Gazeteci barıştan, haktan, adaletten, eşitlikten yana olmalıdır. Demokrasiyi korumalı, uzlaşmayı ve demokrasiyi büyütmelidir.
- Haberlerde, her zaman sebep ve sonuç ilişkisini ortaya koymalısınız. Haber uzun solukludur, sürdürülmelidir. Peşini bırakmayın.
Yılmaz, haber ve haberci kavramlarından, haber değerinden, haberin unsurlarından, editör-muhabir ilişkisinden de bahsetti.
“Gazeteci gerçeği sunmalı”
Yılmaz’ın ardından atölyeye online olarak bağlanan Prof. Dr. Nilgün Toker, “Türkiye Okumaları” başlıklı bir sunum gerçekleştirdi.
Türkiye’nin mevcut siyaset durumunun, Türkiye’de yaşanan hak ihlallerinin konuşulduğu atölyede Toker, haber-habercilik kavramı, gazetecinin görevi, olay-olgu üzerine tartışmalar yürüttü.
“Kelimelerle düşünür, düşündüklerimizi de kelimelerle anlamlandırırız. Anlamlandırmak için de bu kelimelerle kavramsallaştırmalar yapmalıyız” dedi. Katılımcılara haber kavramının hangi anlamları ifade ettiğini sordu. “Haber gerçeği ortaya çıkarmaktır. Ancak hangi gerçek?” sorusuyla gerçek-hakikat-sahte/durum kavramları değerlendirildi.
Tarafsız gazeteciliğin olmadığını, herkesin gerçeğe farklı bir bakışı olduğunu vurgulayan Toker, “Gazeteciler ‘Haber ne?’ sorusunun karşılığını aslında ‘Gerçek ne?’ olarak düşünmelidir” dedi ve şöyle devam etti:
“Bir şeyi birilerine duyurmak istiyorsunuz. Bu bir ‘şey’, tercihleriniz doğrultusunda aslında ‘gerçektir’. Başkalarının bilmesine gerek duyduğunuz bir ‘gerçek’ var demektir. Gazeteci bu gerçeği sunmalıdır.
Erozyonla mücadele
“Ahlaki sorumluluklar söz konusudur, yani herkes işine karşı sorumludur. Bu ülkede unutulan şey ise işimizin içerdiği sorumluluğu taşımaktır. Bu sorumluluk aynı zamanda kişinin ahlakıdır.
“‘Türkiye’de gazetecilik yok’ diyorlar bazen ama bu yanlış, Türkiye’de gazetecilik var ama gazeteciliğin yapılabileceği bir ortam yok. Bu alanın erozyonu söz konusu. Bu erozyonla mücadele etmek de bir gazetecilik biçimidir.”
Katılımcılarla Türkiye’deki muhafazakarlığın ne olduğu ve bunun nasıl görünür olduğu, Türkiye’deki mevcut siyaset ortamı, kamusal- siyasal alan, modern devlet üzerine de konuşuldu.
Muhabir kimdir?
Öğleden sonraki oturumda Atölye BİA Yerel Haber ve Ağ Koordinatörü Nazan Özcan, “Editör ne ister, muhabir ne yapar?” başlıklı bir sunum gerçekleştirdi.
“Muhabir, haberin temelidir. Haber ve muhabir birbiriyle örtüşür, birbirine sıkı sıkıya bağlıdır. Muhabirin görevi haberi toplamak ve yazmaktır” diyen Özcan, şunları aktardı:
“Gazetecilikte, haber yazarken Türkçeyi iyi kullanın. –de, -da’ları doğru ayırmalısınız.
“Temiz, anlaşılır ve eksiksiz bir haber yazmalısınız.
“Çok okuyun, inceleyin.”
Özcan, editör-muhabir ilişkisinden, muhabirlerin haber yazarken dikkat etmesi gereken noktalardan da bahsetti.
Fikri faaliyet olarak fotoğrafçılık
Özcan’ın ardından haber ve belgesel fotoğrafçısı Özcan Yurdalan, katılımcılara haber fotoğrafçılığını anlattı.
Özcan, şunları söyledi:
“Fotoğrafçılık fikri bir faaliyettir, sadece teknik bir kayıt değildir. Haber fotoğrafı dediğimiz şey, bir değerlendirmeye, bir fikre yaslıdır. Fotoğraflar bizim zihnimizi, alışkanlıklarımızı ve eğilimlerimizi belirler. Fotoğraf bir zihin işidir. Bir fikir ürünüdür. Habercilikte olduğu gibi haber fotoğrafçılığında da dürüstlük, sorumluluk ve bağımsızlık temel ilkeler arasındadır.”
Yurdalan, haber fotoğrafçılığının vasıflarını şöyle aktardı:
- Haber fotoğrafçılığı anlatımcı andır. Neden ve sonucu içeren anlatımcı anlardan bahsediyoruz.
- Haber fotoğrafçılığı tarihe tanıklık eder.
- Haber fotoğrafçılığı dikkat çekiciliktir.
- Haber fotoğrafçılığı ikna edicidir.
- Haber fotoğrafçılığı bir dinamizmdir.
- Haber fotoğrafçılığı özlü olmaktır.
Yurdalan, haber fotoğrafçısının vasıflarını da şöyle sıraladı:
- Haber fotoğrafçısı dürüst olmalıdır.
- Haber fotoğrafçısı bağımsız olmalıdır.
- Haber fotoğrafçısı gözlemci olmalıdır.
- Haber fotoğrafçısı görüntünün dilini bilmelidir.
- Haber fotoğrafçısı anlık karar verebilmelidir, refleks sahibi olmalıdır.
- Haber fotoğrafçısı güvenilir olmalıdır.
- Haber fotoğrafçısının etik değerleri olmalıdır. Bu değerlere de önem vermeli ve de uymalıdır.
Atölye soru-cevapların ardından sona erdi.
