Şişli Bellek’ten Harita Tatavla

Bellek Şişli çok kültürlü Şişli ilçesinin kültürel mirasını kayıt altına alıyor, doğru şekilde aktarmak için de çalışmalar yapıyor. Son çalışma Harita Tatavla yakında paylaşıma açılacak.

Bu haritayla Tatavla’nın (Kurtuluş) belleklerde iz bırakan ya da bugünlere dokunan değerlerini tanımak mümkün. Harita Tatavla’da, semtteki lezzet duraklarından anıt apartmanlara, dini yapılardan yaşamış önemli insanlarına kadar her şey yer alacak.

Bellek Şişli ekibinden Tolga Bektaş, Selin Turan ve Ayşe Merdit ile Harita Tatavla’nın bilinmeyenlerini, Bellek Şişli’nin ortaya çıkış sürecini ve yeni projelerini konuştuk.

Bir Tweet 

Harita Tatavla, Bellek Şişli’nin bir hayali aslında.

Her şey insanların dümdüz yürüyüp bakmadan geçtikleri binaların, aslında bir tarihi olduğu ve bunun ölümsüzleştirilmesi gerektiğiyle ilgili bir Tweet’le başlıyor.

Bu Tweet, şehir planlamacısı ve tezini Şişli üzerine hazırlayan Selin Turan’ın önüne düşünce hayallerin gerçekleşmesi için ilk adım atılıyor. Bir ekip kurulup çalışmalara başlanıyor.

Turan, “Elimizde çok geniş arşiv olduğu için sınıflandırmaya gittik. Tatavla’yı değerli kılan öğelere yöneldik. Harita, bitmiş bir iş. Diğer insanların da katılımıyla gittikçe büyüyecek” diyor.

Harita Tatavla, hem dijital hem de basılı olarak incelenebilecek. Çalışmaları devam eden harita, yakın zamanda oluşumun internet sitesinde yayınlanacak.

Dijitalde yer alan haritaya eklemeler de mümkün olacak. Bu sayede harita sürekli güncellenecek. Kağıda basılı harita için ise biraz daha sabırlı olmak gerekiyor. Ekip henüz haritanın basılı halinin nerelerde bulunacağına karar vermemiş.

Toplumsal hafıza

Mahalledeki ağacın, Ermeni komşunun aslında bir hikâyesi, aidiyeti olduğuna değinen Tolga Bektaş’a göre ise bunun hafızada tutulması insanların hayatını kıymetlendiriyor.

“İnsanların hayatlarına gittikçe kayıtsızlaştığı, kendine yabancılaştığı bu dönemde toplumsal hafızanın politik, toplumsal ve birleştirici gücü, siyasetin saflaştırıcılığına karşı herkesin anısına hürmet etmesini sağlıyor.

“Siyaseten birbirlerine uzak insanları ahali olma, mahalleli olma duygularıyla birbirine yakınlaştırıyor. Kentinin ve komşusunun hikâyesini bilen insanların o yeri en iyi koruyup güzelleştirecek gücü kendinde daha çok bulacağına inanıyorum.”

Şehir efsaneleri de 

“Gençler amcalarının, teyzelerinin hikâyelerini kaydedip gönderdiklerinde Bellek Şişli’nin arşivlerinde yer bulacak. Bu sayede o gençlerin Şişli’ye olan aidiyetleri artacak.

“Bu, en büyük amaçlarımızdan biri. Memleketi savunmak insanın kendi yaşadığı ağaçtan geçer, kendi yaşamını, komşusunu savunmaktan başlar.

“Haritada ‘şehir efsaneleri’ de yer alacak. Örneğin, Kürt İdris adında bir mafyanın Rum sevgilisinin yaşadığı dairenin yeri, kod adı ‘Hayalet’ olan ilk bohem-anarşist olarak geçen bir yazarın apartmanı, dairesi haritada görülebilecek.

Merdit’in merakı

Medipol Üniversitesi Görsel İletişim ve Tasarım son sınıf öğrencisi olan Ayşe Merdit ise Feriköy’de yaşamış, Kurtuluş’un sokaklarında dolaşmış biri olarak, zamanla bu sokakların, insanların, bayramların tarihlerini merak ettiğini belirtiyor.

Bu merakla yaptığı araştırmalar onu Harita Tatavla’nın ekibiyle tanıştırıyor. Merdit haritanın hem tasarım hem de çizim aşamasına destek oluyor.

Bellek Şişli’nin kuruluşu

Tolga Bektaş, Bellek Şişli’nin Temmuz 2019’da Şişli’de kültürel miras kapsamındaki soyut ve somut mirasları kayıt altına almak, güncel durumlarını belgelemek ve bu mirasları geleceğe doğru aktarmak niyetiyle kurulduğunu belirtiyor, aynı zamanda toplumsal örgütlenme aracı olduğunu söylüyor.

“Şişli’de kente dair çalışan sivil toplum kuruluşu, birey, üniversiteli akademisyen ve Şişli ahalisiyle bir ekip kuruldu. Tamamen gönüllülük esasına göre çalışan, kolektif bir yapı.

“Medya grubunda yer alan tarihçi ve belgeselciler sayesinde ciddi arşiv havuzu oluştu. Bellek Şişli olarak iki yıldır Baklahorani düzenliyoruz. Bu, Rumların bayramı olmasına rağmen Tatavla Karnavalı olarak mahallenin bayramı oldu. Halkların bayramlarını birleştiren, ortaklaştıran bir kutlamaya dönüştü.

“Halen gezilebilen ‘Bir Zamanlar Nişantaşı’ sergisi düzenledik. ‘Teşvikiye Mahalle Hikayeleri Gecesi’, sözlü tarih çekimleri de Bellek Şişli’nin çalışmaları arasında. Dileyenler, bunları Bellek Şişli Youtube kanalından izleyebilir.”

Harita Tatavla’nın yedi linki

• Mazi: Kültüre dair bilgiler yer alıyor. Örneğin, Tatavla Karnavalı zamanı insanların birbirlerine uçurtma hediye edip özgürlük dilemesi gibi.
• Lezzet noktaları: Palmie Pastanesi, Pelit Turşucusu mesela.
• Olay yeri: Tarihi anekdotlar.
• Dini kültür: Camiler, kiliseler, ayazmalar, mezarlıklar vs.
• Önemli kişiler: Yazarlar, çizerler, politikacılar, sanatçılar gibi.
• Sokaktaki meslekler: Esnaf, seyyar satıcı vs.
• Anıt apartmanlar: Tarihi evlerin anlatıları.

Harita Tatavla çalışma ekibinde Arda Moltay, Çağlasu Artuç, Hüseyin Irmak, Levent Denizci, Mesut Tufan, Nilay Özger de yer alıyor.