Atölye BİA’da üçüncü gün: Veriyi görünür kılmak, yapay zekaya kurumsal dili öğretmek
IPS İletişim Vakfı/bianet bünyesindeki Atölye BİA, 2025’in son Temel Gazetecilik Atölyesini gerçekleştiriyor. Dört gün sürecek atölyede üçüncü gün geride kaldı.
Bugünkü oturumlarda bianet Yayın Yönetmeni Murat İnceoğlu “Gazeteciler için dijital araçlar”, iletişimci Serdar Erbaş da “Yapay zeka ekosistemi ve habercilik” anlattı. deneyimlerini paylaştı.
İnceoğlu: Veriyi grafikleştirin, okurun algısını hızlandırın
Murat İnceoğlu, kendi oturumunda Google’ın Journalist Studio’sunda yer alan araçları gösterdi. Mülksüzleştirme Ağları’nın çalışmaları üzerinden Graph Commons anlattı.
İnceoğlu gazetecilikte veri görselleştirmenin “sadece estetik” olmadığını söyledi. Rakamların tek başına okurda karşılık bulmadığını, grafik ve şemaların ise okuyucunun aklındaki temel soruları hızla yanıt verdiğini ifade etti. “Görselleştirmeyi algılamayı kolaylaştırmak için tercih ediyoruz.” dedi.
Bayram dönemlerindeki trafik kazalarından örnekler veren İnceoğu yaralanma ve ölüm sayıları gibi tekrarlanan verilerin yıllara göre sunulduğunda “kanıtlayıcı” bir güce kavuştuğunu belirtti.
İnceoğlu, dijital araçların sağladığı kolaylığın yanında güvenlik risklerine dikkat çekti. Google gibi platformlarda erişim izinleri, kilitleme ve paylaşım ayarları bulunsa da “Herhangi bir dokümanın sızıp sızmadığından hiçbir zaman yüzde yüz emin olamayız” diyerek veri güvenliği konusunda temkinli olmayı önerdi.
Araştırma dosyaları için “internete hiç bağlanmayan bilgisayar” gibi yöntemlerin bazı durumlarda tercih edilebildiğini belirtti. İletişimde şifreleme çözümlerini (PGP gibi) ve güvenlik odağıyla bilinen alternatifleri (RiseUp, Proton Mail gibi) örnek gösterdi; buna rağmen “Ne kadar önleyebilirsiniz?” sorusunun her zaman masada kaldığını vurguladı. Öte yandan Türkiye’de gazetecilerin izlenmesi riskine işaret ederek, aşırı gizleme çabasının da şüphe çekebileceğini söyledi.
Erbaş: Yapay zekayı “asistan” değil, iyi yönetilen bir ekip gibi düşünün
Serdar Erbaş, yapay zekayı çoğu kişinin “Google gibi” kullandığını; kısa emirlerle, sanki bir asistanla konuşur gibi yaklaştığını söyledi. Bu yaklaşımın potansiyeli sınırladığını savunan Erbaş, doğru kurgulandığında yapay zekanın “10 kişi gücünde” çalışabildiğini ifade etti.
Erbaş’ın odak noktası “prompt” oldu. Yapay zeka ile iletişimin temelinin prompt olduğunu söyleyen Erbaş, iyi bir promptun amaç, bağlam, format, ton ve kısıtlardan oluştuğunu anlattı. Sadece ne istediğimizi değil, neyi istemediğimizi de yazmanın kritik olduğunu vurguladı; “negatif prompt” yaklaşımından bahsetti.
Erbaş, bir işletmenin müşteri iletişimi üzerinden geliştirdiği yöntemi haberciliğe uyarladı. Bir kurumun “dili”, “tonu” ve yaklaşımını yapay zekaya adım adım öğreterek tutarlı bir iletişim üretebildiklerini anlattı. Kendi örneğinde, yanıt şablonlarıyla başlayan süreci, yapay zekayı kurumun “ruhuna” göre eğitmeye kadar taşıdığını söyledi.
Bu yöntemin bir haber merkezi için de uygulanabileceğini belirten Erbaş, yayın çizgisi olan kurumların “Hangi kelimeleri kullanır, hangilerini kullanmaz, neden?” sorularını bir modele aktararak yeni başlayan editörlerin metinlerini bu modele kontrol ettirebileceğini dile getirdi. Böylece yapay zekanın bir “iç eğitim ve denetim” aracı gibi çalışabileceğini ifade etti.
Erbaş, ChatGPT’de proje (Projects) yaklaşımının, farklı işlerin farklı dil ve tonlarda yürütülmesini kolaylaştırdığını söyledi.
Aynı hesabı kullanırken bir müşteri için başka, başka bir kurum için başka bir “dil” gerektiğini; projelerin bu ayrımı düzenli biçimde tutmaya yardım ettiğini aktardı. Ayrıca uygulama içindeki kişiselleştirme (personalization) bölümüne işaret ederek stil ve ton ayarlarının birçok kullanıcı tarafından bilinmediğini söyledi.
Erbaş, daha sonra katılımcılara yapay zeka ile seslendirme ve görselleştirme gösterdi.
Temel Gazetecilik Atölyesinde üçüncü gün Murat İnceoğlu ile bianet Yazı İşleri Müdürü Vecih Cuzdan’ın katılımcılarla haber önerileri üzerine yaptıkları tartışmayla son buldu.
